Köyün Tarihi
Bursa ilinin, Gürsu ilçesine bağlı Ağaköy’ün kuruluşu ve geçmiş tarihine dair herhangi bir yazılı kaynak söylenceye göre köyün yaklaşık olarak 250 yıllık bir geçmişinin olduğu belirtilmektedir. Ancak bu kadar uzak geçmişi hakkında ayrıntılı bilgiler elde mevcut değildir. Anlatılan öyküye göre, köyün, Osmanlı tımar alanda kurulmuş bir çiftliğin gelişmesiyle kurulduğu, ilk kuruluş zamanında yaklaşık 20-25 haneden oluştuğu bildirilmiştir. Köy zamanla Balkanlardan gelen göçmenlerle (muhacirlerle) giderek büyümüştür. Köyün adı yakın zamana (1960 öncesine) kadar Ahiköy iken, 1960 sonrası adı Ağaköy olarak değiştirilmiştir. Ahiköy adı kardeşlik anlamına gelmektedir. Ahiköy adıyla anılmasının nedeni, Osmanlı tımar beylerinden olan İsabey’in kardeşine atfen verildiğidir. Zira yöre de, köyün güney-batısında, Gürsu ile Bursa arasında İsabey adında bir köysel yerleşim daha vardır. Dolayısıyla iki yerleşimi irbirinden ayırmak adına bu yeni yerleşim yerine Ahi (kardeş) köy denildiği bildirilmiştir.
Ağaköy, kurulduğu ilk yıllarda 25 hane iken, 1922 yılından sonra gerçekleşen nüfus mübadeleleri ile Balkanlardan gelen soydaşlarımızın yerleşmesiyle nüfusunun arttığı belirtilmiştir. Köyü kuran ilk kurucu ailelerin Bulgaristan’ın Karlıova ve Yunanistan’ın İskeçe yörelerinden göç ettikleri bildirilmiştir. Köyün ileri gelenleri 60 sene öncesine kadar köyde çavdarın dahi yetiştirilemediğini ancak köyde 1936 yılında yapılan drenaj çalışmalarıyla köydeki bataklığın kurutularak devlet tarafından köylülere adam başı 4’er dönüm, çocuklara 3’er dönüm arazi dağıtıldığı ve böylece köylünün arazi sahibi yapıldığı belirtmektedirler. 2003 yılı verilerine göre, köy toplam 170 haneli ve 926 nüfusa sahip bir köydür.
Coğrafi Konumu
Ağaköy, Bursa kent merkezinin kuzey-doğusunda, şehir merkezine 10 km, Gürsu ilçesine 5 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Deniz seviyesinden 100 m. yükseklikte, batısında Samanlı ve Kazıklı, doğusunda Cambazlar, kuzeyinde Kazıklı ve İğdir, güneyinde ise Cambazlar ve Kumlukalan köyleri bulunmaktadır. Köyün sınır komşuları ise Kazıklı, Kumlukalan ve Cambazlar köyleridir.
Köyün yerleşimi “Toplu Köy” tipine uygundur. Köyün yerleşim biçimini gösteren kanalizasyon, elektrik vb. alt yapı hizmetlerini kolaylaştırmıştır.
Tarım
Ağaköy’de, ekim yapılan kısımlarda toprak oldukça verimlidir. Sulama yapılan kısımlarda toprak humus yönünden zengindir. Fakat bunu destekleyici şekilde bir iklim özelliğinin olmayışı ancak belirli bitkilerin ekilmesine imkan vermektedir. Köyün toprağı öncelikle şeftali, armut vb. gibi meyveler ile biber, patlıcan, domates gibi sebzelerin yetişmesine son derece uygundur. Ağaköy’ün toplam yüzölçümü 3.300 dekar olup, tarıma elverişli kullanılan arazi 2.585 dekardır. Fakat Ağaköy’deki üreticilerin komşu köylerden arazi satın aldıkları ve köyün arazi varlığının 3.500 dekara kadar çıktığı belirtilmektedir. Köyde tarım dışı arazi (yerleşim alanı, yol, kanalet vb.) şeklinde mevcut arazi ise 715 dekardır. Köy tarım arazilerinin tamamı sulanan arazidir. Arazinin büyük çoğunluğu uzun ömürlü (çok yıllık) meyve tarımına tahsis edilmiş, meyve bahçelerinden oluşmaktadır.
Ağaköy’de 1950’li yıllardan 1960’lı yılların ortalarına kadar sebzecilik ve hayvancılık ağırlıklı bir üretim yapan köy, 1960’lı yılların sonunda sebzecilik ve meyvecilik ağırlıklı bir üretimine geçmiş, meyvecilikte özellikle şeftali yaygın olarak yetiştirilmiştir. 1970’li yılların ortalarından itibaren dış pazarlamada karşılaşılan sorunlar, ulaşım sorunu ve yetersiz üretim gibi sebeplerden ötürü şeftali üretiminde gerileme yaşanmış, şeftali üretiminden armut üretimine geçilmiştir. Hasat sonrası ürün depolama sorunu da, Gürsu’daki Buztaş soğuk hava deposunun devreye girmesiyle ortadan kalkmış, ihracatın artması ve pazar potansiyelinin genişlemesiyle “Santa maria” cinsi armut üretimi yaygınlık kazanmıştır. 1980’li yıllarda ihracattaki rahatlık ürün satışlarını ve üretici gelirlerini artırmış, üretici armut ve şeftali üretiminde uzmanlaşmaya başlamıştır. Bu arada yeni ürün arayışları kapsamında “Eşme Ayvası” üretimi de başlamıştır. Bugün köyde sırasıyla şeftali, armut, ayva ve elma en çok üretilen ürünlerin başında gelir. İhracattan elde edilen gelir çiftçinin yaşam standardını yükseltmiş ve Ağaköy çiftçisi günümüzde işletmeci çiftçi konumuna gelmiştir.
Köy merkezinde ‘Halkalı Çınar’ adıyla anılan çınar, köyün en değerli ve doğal anıtı özelliğine sahiptir. Çınarın dikiliş tarihi miladı yaklaşık 1795, hicri 1210 yılıdır. Çınar üzerinde dalların birbirine kaynaşmasından dolayı 2 halka meydana gelmesinden ötürü bu adla anıldığı bildirilmiştir.
Ulaşım
Bursa iline 10 km, Gürsu ilçesine 5 km uzaklıkta bulunan Ağaköy’e ulaşım oldukça kolaydır. Köyün, kent ile çok sıkı ve canlı bir ekonomik, sosyal bağlantısı söz konusudur. Bu nedenle ulaşım çeşitli şekillerde sağlanabilmektedir. Köy ile kent arasındaki ulaşım başta minibüslerle sağlanabilmektedir. Her gün sabah 07.00 ile akşam 18.00 arasında belirli saatlerde düzenli seferler gerçekleştirilmektedir.
Köyde Ticari Üniteler
Ağaköy Tarımsal Kalkınma Kooperatifi: Köy halkı tarafından 1958 yılında kurulmuştur. 2022 yılı itibariyle 224 ortağı vardır. Kooperatifin ana amacı sahip olduğu soğuk hava depoları ile çiftçilerin ve tüccarların toplanan mallarının korunmasını sağlamaktır. Kooperatif ayrıca market, kantar, zirai ilaç bayiliği ve benzinlik işletmeleri ile faaliyet sürdürmektedir.
Köyümüzde ayrıca özel şahıslara ve ticari firmalara ait işletmeler, soğuk hava depoları bulunmaktadır.
Köyde Sosyo-Kültürel Yapı
Ağaköy’de maddi ve manevi kültürü; çalışma, yeme-içme, barınma, eğlenme, evlilik, onur, gençlik ve sağlık gibi kavramlara ilişkin kararlar ve davranışlar oluşturmaktadır. Ağaköy halkının kültür seviyesi oldukça yüksektir. Gelenek ve göreneklere bağlı bir toplumsal yapı içinde olup, çalışkan, disiplinli ve bilinçlidirler. Yardımlaşma, birbirleriyle diyalog kurma, karşılıklı sevgi, saygı, anlaşma gibi duygu ve düşünceleri gelişmiştir.
Eğitim
Ağaköy halkı eğitime büyük değer veren bir halktır denilebilir. Köyde okuma yazma bilenlerin oranı çok yüksektir (%99 düzeyinde). Çok sayıda üniversite mezunu vardır. Köyde faaliyette olan bir ilköğretim okulu bulunmamakla birlikte öğrenciler ilçede veya ilde eğitim görmektedirler. Fakat ilköğretim yaşına gelmeyen çocuklar için bir anaokulu bulunmaktadır.
Ekonomi
Köyde birinci derecede geçim kaynağı tarımdır. Dolayısıyla köy halkının büyük çoğunluğu tamamı tarımsal üreticidir. Fakat Bursa’da farklı işlerde çalışan kişilerde mevcuttur.
Bu bilgilerin hazırlanmasında Uludağ Üniversitesi Kent Tarihi ve Araştırmaları Merkezi Bilimsel Araştırma Projesinden (Ağaköy Köy Monografisi) yararlanılmıştır.